Από τον «κοινωνικό αυτοματισμό» στον κοινωνικό αυθορμητισμό

Στις εποχές που ζούμε, όλοι μας φερόμαστε ως ηττημένοι. Ηττημένοι από ποιόν; Από ένα σύστημα που αυτάρεσκα γιγαντώθηκε για να κατασπαράξει οτιδήποτε θα μπορούσε να σταθεί εμπόδιο στην λαιμαργία του ή από τις δικές μας συνήθειες που εξαντλήθηκαν αλόγιστα σε σπατάλες φθηνού αισθησιασμού; Και τώρα που οι δείκτες της οικονομικής μας ευπρέπειας καθήλωσαν στο μηδέν την ατομική και κοινωνική μας αξιοπρέπεια, πώς να αναζητήσουμε αυτό που για χρόνια λησμονήσαμε, ένα όραμα κοινό κι ανθρώπινο, μια ουτοπία ελεύθερης πολιτικής και κοινωνικής χειραφέτησης;
 
Οι περισσότεροι δείχνουμε να περιμένουμε. Να περιμένουμε όμως τι; Την «αυτόματη» αφύπνιση των κοινωνιών; Την «φαντασμαγορική» έκρηξη τους; Τον «πολυγραφότατο» ξεσηκωμό του λαϊκού παράγοντα; Την «θεσμική» αντίδραση των κοινοβουλευτικών εκπροσώπων; Την «καταστατική» ευαισθησία των χρηματοοικονομικών συμφερόντων; Την εκλογική αλλαγή των πολιτικών συσχετισμών; Την (αυτο-) περιθωριοποίηση των φασιστικών νοσταλγών; Τι; Κι αν το εύκολο αποκούμπι το αναζητήσουμε (ξανά) σε επιλογές που μας έφθασαν εδώ και συμπαρασυρθούμε από κάθε είδους υπόσχεση, ακρότητα, φανατισμό, εφησυχασμό και οδηγηθούμε εκ νέου στις γνώριμες πια λεωφόρους της κοινωνικής κρίσης και απαξίας;
 
Όσο κι αν αυτό επιδιώκεται, η έννοια του «κοινωνικού αυτοματισμού» είναι ξένη κι εχθρική στην πραγματικότητα του κοινωνικού αυθορμητισμού. Η κοινωνία ψάχνει και ψάχνεται. Αυτό είναι το σίγουρο. Κι από την φάση του εμβρόντητου τηλε-θεατή των εξωφρενικών πεπραγμένων πέρασε αρχικά στην θέση του απεργού και συχνά διαδηλωτή για να καταλήξει στην ανάγκη για κάτι πιο ουσιαστικό και πιο αποτελεσματικό. Άλλωστε οι παραδοσιακές μορφές πάλης, δεν απέδωσαν μάλλον τα αναμενόμενα.
 
Στα πλαίσια του κοινωνικού αυτού αυθορμητισμού, νέοι άνθρωποι, νέες ομάδες, νέες ιδέες, καλούνται να αντιμετωπίσουν την κατάσταση. Κι αυτή δεν αντιμετωπίζεται πλέον ούτε μόνο με απεργίες, ούτε με ανακοινώσεις, ούτε με δημοσκοπήσεις. Αντιμετωπίζεται, δραστικά και δια-δραστικά, λογικά και δια-λογικά, αλληλέγγυα, συμμετοχικά, ρεαλιστικά. Στην βάση των αληθινών κοινωνικών αναγκών, μια νέα εναλλακτική ανοικτή συλλογικότητα, ελεύθερα και χωρίς (αν)ηθικους αποκλεισμούς, καλείται να εκφράσει την βιωματική αντίδραση ενός λογικού και συναισθηματικού μέσου όρου που ώριμα και συνειδητά δεν καταναλώνει ανόητες κραυγές ως μέσο διαφυγής από τα δεσμά της καθημερινότητας, δεν ταυτίζεται με την παλαιού τύπου παραταξιακή πειθαρχία αλλά απελευθερώνεται από αυτή, εφευρίσκοντας νέα όπλα για να (αντι)δράσει.
 
Μακριά από θεσμικές έξωθεν αλλοιώσεις, συστημικές πολιτικές θωπεύσεις, εξουσιομανείς καπηλεύσεις και λοιπούς εξωγενείς παράγοντες και προστάτες, θεμελιώνοντας με τον δικό της τρόπο και με αυτό - λειτουργικά κριτήρια την κοινωνική της υπόσταση, η νέα αυτή συλλογικότητα, είτε μεθοδικά είτε αυθόρμητα, τείνει, έστω και σε νηπιακή ηλικία, να διαμορφώσει μια νέα τάξη με αυτόφωτη ηθική και κοινωνική παρουσία. Και με τον καιρό αυτή η θεωρητική μειοψηφία της απλής διαμαρτυρίας, μπορεί να μετεξελιχθεί μόνη της σε αντιστασιακή και δημιουργική συλλογική δύναμη, που θα σύρει ολόκληρη την κοινωνία μακρυά από την κρίση.
 
Η νέα αυτή συλλογικότητα που σε εποχές δύσκολες προσπαθεί αυθόρμητα να διαμορφωθεί, κουβαλά την εμπειρία και συχνά τη δυναμική της πρωτοβάθμιας, οργάνωσης, προκαλεί την συμμετοχή ανθρώπων που για χρόνια αλόγιστα διέρρεαν σε εγωκεντρικές μαζώξεις χωρίς πολιτικό περιεχόμενο και κοινωνικό σκοπό και μας καλεί στην ανάδειξη νέων μορφών κοινωνικού αγώνα και προσφοράς.
 
Στην πορεία της συστάσεως της φαίνεται πως αποκαθηλώνονται οι θεσμικοί μηχανισμοί διοχέτευσης και εκτόνωσης της κρίσης με όρους κεντρικού πολιτικού σκηνικού, περιθωριοποιούνται οι θέσεις κοινοβουλευτικών δυνάμεων που ξένα σώματα στην επίκαιρη αυτή κοινωνική εξέλιξη, τείνουν να διασφαλίσουν την ασφάλεια της κοινοβουλευτικής τους ασυλίας, αγνοώντας την ίδια την κοινωνία που διαλογίζεται, οργανώνεται και αντιδρά και που συχνά στέκονται αμήχανα ή και διασπαστικά απέναντι στη νέα αυτή συλλογικότητα.
 
Είναι περίπου βέβαιο, ότι το μέλλον της οικονομικής κρίσης αγνοείται, όπως και η τύχη της. Ίσως η απάντηση γι αυτήν, βρίσκεται στην ερώτηση προς την ίδια την κοινωνία. Πότε δηλαδή θα αποφασίσει να ξεσηκωθεί κι όχι απλά να διαμαρτυρηθεί, πότε θα αντιληφθεί ότι δεν πρέπει να είναι η ίδια ενοχική στην απειλή της κατάρρευσης του ληστρικού αυτού πολιτικού συστήματος αλλά πρέπει και να την επισπεύσει, πότε θα πάψει να φοβάται τις κατασταλτικές αντιδράσεις ενός παρακμιακού πλέον συστήματος που το μόνο που του έμεινε είναι οι εκφοβιστικές υστερίες και οι απειλητικές περί κατάρρευσης μεθοδεύσεις. Μα πάνω από όλα, πότε θα αποφασίσει η ίδια να διαμορφώσει αυτή τη νέα συλλογικότητα ανθρώπων και ιδεών, που με δραστικούς τρόπους παρέμβασης, θα πετάξει τα χαλινάρια της πολιτικής της χειραγώγησης και θα οδηγηθεί στην αξιακή της αρχικά, χειραφέτηση.
 
Και μπορεί προς το παρόν μια τέτοια εξέλιξη να φαντάζει ή να αντιπαλεύεται ως ρομαντικό απομεινάρι ενός ένδοξου αγωνιστικού παρελθόντος ή πιο σωστά περιθωριακή αντίληψη για μια ευφάνταστη πάλη τάξεων ή μαζών, κανείς όμως δεν μπορεί να αποτρέψει ένα τέτοιο ενδεχόμενο με όχι και τόσο μακρινή ημερομηνία. Για να μπορέσει λοιπόν μια τέτοια εξέλιξη, εάν και εφόσον έλθει το πλήρωμα του χρόνου, να τείνει προς μια ριζοσπαστική και γιατί όχι ριζική κοινωνική και πολιτική μεταστροφή, θα πρέπει με όσο ζήλο οι θιασώτες της οικονομικής και νομισματικής «σταθερότητας» και οι νοσταλγοί των παλαιών «καλών» ημερών εργάζονται είτε για την διάσωση του κοινού νομίσματος είτε για την αναδιάρθρωση της ανταλλακτικής του αξίας, αντιστρόφως ανάλογα όλοι οι υπόλοιποι και δη εκείνοι που οφείλουν να υπερασπιστούν σταθερές κοινωνικές και ανθρώπινες αξίες, να δουν το δρόμο της δημιουργικής αντίδρασης, να τον προετοιμάσουν και γιατί όχι να τον επισπεύσουν.
 
Μέσα από την συλλογική δυναμική μιας εθελοντικής κίνησης πολιτών που δημιουργήθηκε αυθόρμητα, που λειτουργεί χωρίς παραταξιακές ταυτότητες και εγωκεντρικούς αποκλεισμούς, έστω μέσα από τις σφοδρές αντιθέσεις της, η επίγνωση των αληθινών ανθρωπίνων αναγκών, η συνειδητοποίηση των αξιών που αυτονόητα οφείλουν να διέπουν την κοινωνία και η αναζήτηση αλληλέγγυων συμμάχων κι εναλλακτικών μορφών δράσης, φέρουν πιο κοντά τον προσωπικό ή συλλογικό στόχο, μιας νέας ποιοτικής πολιτικής και κοινωνικής χειραφέτησης που μπροστά στην ένδεια άλλων σχηματισμών, φαίνεται η μόνη που μπορεί να πείσει και να πεισθεί, οτι ΜΠΟΡΕΙ.